Μουσείο Μετάξης (Σουφλίου)

Το μοναδικό στην Ελλάδα και ένα από τα ελάχιστα τουείδους του στον κόσμο λειτουργεί στο αρχοντικό της οικογένειας του συγγραφέα και πολιτικού Κωνσταντίνου Κουρτίδη στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου 73 στο Σουφλί, που κτίστηκε το 1833 από ντόπιους μαστόρους και το οποίο παραχωρήθηκε στην Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Ανάπτυξης (ΕΤΒΑ) το 1976. Η οργάνωση της έκθεσης για τις τεχνικές της εκτροφής των μεταξοσκωλήκων (σηροτροφία) και την επεξεργασία του μεταξιού (μεταξουργία) έγινε με υποδειγματικό τρόπο από το Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα της ΕΤΒΑ. Προηγήθηκε πολύχρονη έρευνα μιας ομάδας επιστημόνων σε συνεργασία με τους σηροτρόφους η οποία απετέλεσε παράλληλα και σημαντική συμβολή στον τομέα της λαογραφίας της ακριτικής περιοχής. Το αποτέλεσμα ήταν το Μουσείο Μετάξης να αποτελεί σήμερα υπόδειγμα μουσείου προβιομηχανικής τεχνολογίας με συστηματικό διδακτικό χαρακτήρα. Στο μεγάλο ενιαίο χώρο του ισογείου του αρχοντικού και από τα αριστερά προς τα δεξιά, αναπτύσσονται οι τέσσερις θεματικές ενότητες της έκθεσης. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στις φωτογραφίες που συνοδεύουν τα εκθέματα και στα κείμενα, τα οποία χαρακτηρίζονται από πληρότητα, σαφήνεια και συντομία. Το πρώτο έκθεμα που βρίσκεται στην είσοδο του μουσείου είναι ένα μεταξωτό ύφασμα της βυζαντινής περιόδου (7ος μ.Χ. αι.) με παράσταση τέθριππου άρματος. Αριστερά της εισόδου, στα πλαίσια της πρώτης θεματικής ενότητας, παρουσιάζεται η μακραίωνη ιστορία του μεταξιού, από το 2640 π.Χ., που ανακαλύφθηκε από την κινέζα αυτοκράτειρα Hsi Ling Shi έως την παρακμή της βιομηχανικής του παραγωγής στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Σύμφωνα με τα εκθέματα το μετάξι ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες από τον 4ο π.Χ. αι. χάρη στις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα εκθέματα, επίσης, φανερώνουν την πορεία της επεξεργασίας του στη Δύση (Βυζάντιο, βόρεια Ιταλία, Γαλλία) και την ανάπτυξη της σηροτροφίας στη Μάνη, στον Μιστρά, στην Καλαμάτα, στη Ζαγορά, στην Αγιά, στην Έδεσσα και βέβαια στο Σουφλί. Στη δεύτερη θεματική ενότητα παρουσιάζονται λεπτομερώς όλα τα στάδια εκτροφής των μεταξοσκωλήκων η οποία διαρκεί περίπου σαράντα ημέρες. Ανοίγει με την παραγωγή των αυγών (μεταξόσπορος), συνεχίζεται με την εκτροφή των εκκολαπτόμενων ζώων στα ειδικά διαμορφωμένα κτίρια (κουκουλόσπιτα), την τοποθέτησή τους στα κλαδιά από πεύκο, ρείκι ή πουρνάρι και κλείνει με την απόπνιξη της χρυσαλλίδας στον ατμό παλαιότερα και μετέπειτα στους φούρνους. Η επεξεργασία του μεταξιού, το θέμα της επόμενης ενότητας, ξεκινάει με το ξετύλιγμα της κλωστής από κάθε κουκούλι (αναπήνιση), η οποία έχει διάμετρο 0,0005 μ. και μήκος 2.000 έως 2.500 μ. και μετά από μια σειρά χειρονακτικών εργασιών και με τη βοήθεια ξύλινων εργαλείων καταλήγει στους αργαλειούς όπου οι γυναίκες κατασκεύαζαν εξαρτήματα παραδοσιακών φορεσιών, κουρτίνες, τσεβρέδες και άλλα πολλά μικρά αριστουργήματα. Η έκθεση κλείνει με την ιστορία του Σουφλίου και τις δραστηριότητες των κατοίκων του. Στη σηροτροφία, κύρια ασχολία από τον 19ο αι., οφείλεται η δημογραφική ανάπτυξη στις αρχές του 20ου αι. (12.000 κάτ. μαζί με τα γύρω χωριά) και η ίδια η πολεοδομία της πόλης μετά την ίδρυση των πρώτων εργοστασίων (1908) από τα οποία σήμερα λειτουργεί μόνο ένα. Το παραδοσιακό αρχοντικό στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί. Εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία του μεταξιού και φωτογραφικό υλικό, στο Μουσείο Μετάξης.